Akademik kariyerinizde ebeveyn ve öğretmenlerin sizden(öğrenciden) genel beklentisi, “derslerinize çok çalışıp, başarılı olmanız” yönündedir. Beklenti bu yönde olunca başarısız olduğunuzda, “yeterince ders çalışmamak” neden olarak görülmekte ve öğrenciden daha çok ve sürekli çalışması istenmektedir. Oysa olması gereken “Bilinçsizce çok uzun süreli çalışmak” değil; verimli ders çalışma yollarını iyi bilerek ve bunlardan gereğince yararlanarak “etkili” çalışmaktır.

Unutmayın!  Başarılı bir hayat tanımı kişiden kişiye değişkenlik gösterir. Başarı ucu açık bir kavramdır. Ama biz bugün başarıyı plan ve programlar olarak ele aldığımızı var sayarak etkili çalışma yöntemlerine değineceğiz.

‘Etkili çalışmak’ belirlenmiş amaçlar ve tespit edilmiş öncelikler doğrultusunda zamanı programlı olarak kullanmaktır. Etkili çalışma yöntemleri üç ana başlık altında toplanır;

High(Yüksek) Etkili Çalışma Yöntemi

• Practice testing (aktif öğrenme/test)
• Distributed partice (aralıklı öğrenme)

Moderate(Orta) Etkili Çalışma Yöntemi

• Elobarative interrogation (neden/sorgulayıcı çalışmak)
• Self-explanation(kendine açıklayarak çalışmak)
• Interleaved practice (Aralara serpiştirerek çalışma)

Low(Düşük) Etkili Çalışma Yöntemi

• Summarization(Özet çıkarma)
• Highlighting(Fosforlu kalem ile çizmek)
• The keyword mnemonic(Anımsatıcı kelimeler) 
• Imagery use for text learning (görsel) 
• Rereading (tekrar okumak) 

Low(Düşük) Etkili Çalışma Yöntemleri

Summarization (Özet çıkarmak) Not almak

Bir araştırmaya göre öğrenciler 5 gruba bölünmüş.  Her gruba iki bin kelimelik bir metin verilerek bunu okumaları istenmiş. İlk gruba tüm metinden toplam 3 cümle özet çıkarmaları, ikinci gruba her sayfadan 3 cümle not tutmaları, üçüncü gruba her sayfada önemli gördüğü 3 cümleyi olduğu gibi değiştirmeden yazmaları, dördüncü gruba sadece başlıkları yazmaları istenmiş. Beşinci grup ise her araştırmada olduğu gibi kontrol grubu herhangi bir not almıyorlar.

Bu öğrencilere iki tane test uygulanıyor. Birincisi bu araştırmanın hemen ardından diğeri ise araştırmadan 1 hafta sonra yapılıyor. Hemen ardından yapılan testte en fazla bilgiyi yazdığı için ikinci grup (her sayfadan 3 cümle özet çıkaran grup) 1.oluyor ama bu durum bize ‘demek ki ne kadar fazla not alırsak o kadar iyi’ dedirttirmesin çünkü 1 hafta sonraki yapılan testte bu sefer birinci grup (bütün metinden toplam 3 cümle özet çıkaran grup) ikinci grubu geçiyor.

Buda demektir ki tüm metinden toplamda 3 cümle yazan öğrencilerin aklında daha kalıcı olmuş çünkü 3 cümle ezberlemek 15-18 cümle ezberleyip öğrenmekten kolaydır. Uzun vade de daha kısa yazdığımız özetler daha fazla akılda kalıcı sonucunu çıkarabiliriz.

Highlighting (Fosforlu ile Çizmek)

Araştırmalara göre fosforlu kalem kullanarak çalışmanın hiçbir etkisi olmadığını sadece psikolojik anlamda bize yardım ettiğini gösteriyor. Ama tek bir konuda fosforlu kalem etkili olabiliyor. Öğrencilere benzer kelime öbekleri sorulduğu zaman aynı renkteki öbekleri daha rahat ayırt edebildikleri için söyleyebilmişlerdir fakat farklı renkli öbekleri hatırlamakta daha fazla zorlanmışlar. Bu yöntem günlük hayatta, testlerde ya da konuşmakta bizim kullanabileceğimiz bir yöntem değil. Yine de araştırmanın sonucunda her ne kadar iyi bir yöntem olmadığını söylesek de öğrencilerin bu yöntemi sevdiğini ve kullanmaya devam edeceklerini düşündüklerini söylemişler. Fosforlu kalemin kullanmanın iyi yanı şu kalabalık metinler arasında kelime öbeklerini işaretlemek ilerde çok daha kolay bulabilmenizi sağlamasıdır. Ama öğrenmeye herhangi bir etkisi yoktur zaten öğretseydi bir daha kitabı açıp bakmak zorunda kalmazdık. Öğrenmek bir şeyin kitapta kalması değil zihnimizde kalmasıdır.

The Keyword Mnemonic (Anımsatıcı Kelimeler)

Bu yöntem özellikle ilk okulda çok kullanılıyordu lise de de kullanılmaya devam ettirildi ve şu an fakülteler de de kullanılıyor. İlkokulda sert ünsüzleri " fıstıkçı şahap" (f s t ç k ş h p ) şeklinde öğretmişlerdi ve asla unutulmuyor. Araştırmalara göre çağrışımla ezberleyen öğrenciler ilk yapılan testlerde çok yüksek skorlar alsalar da sonraki yapılan testlerde çok büyük bir farkla gerilemişlerdir.

Rereading (Tekrar Okumak)

Araştırmalara göre 1. ve 2. okumada anlamlı bir şekilde öğrenme ve test başarısı artıyor. 3.ve 4. okumada artık stabil düzeylere ulaşıyor. Fakat okumaları art arda değil de daha uzun aralıklarla okursanız mesela 1.gün okuma, 15.gün okuma, 30.gün okuma... gibi buna da 'SPACED REPETITION' deniliyor. Detaylı araştırma yapabilirsiniz.

Moderate (Orta) Etkili Çalışma Yöntemleri

Interleaved Practice (Aralara Serpiştirerek Çalışma)

Toplam 3 dersiniz olduğunu varsayarsak A dersi B dersi C dersi. Eğer AAABBBCCC şeklinde çalışırsanız buna blok öğrenme denir. ABCABCABC şeklinde çalışırsanız buna serpiştirilmiş çalışma denir. Araştırmalara göre çalışmanın hemen ardından sınav olacaksanız blok şeklinde öğrenme çok daha mantıklı çok daha iyi kavrayabiliyorsunuz, formülleri daha iyi hatırlıyorsunuz. Fakat sene sonuna ya da 2-3 sene sonunda bir sınavınız varsa blok şeklinde çalışmak etkili olmaz çünkü sizin konuları genel olarak görmenizi engelliyor. Serpiştirerek öğrenmek sizin bütün konular arasında kıyaslama yapmanızı ve önünüze bir soru çıktığında bunun hangi konuya ait olduğunu anlamanızı sağlıyor.

High (Yüksek) Etkili Çalışma Yöntemi 

Pratice Testing (Aktif öğrenme/ Test)

Test çözmenin öğrenme üzerine iki etkisi var. Direkt (doğrudan) etki diğeri dolaylı yoldan etki. Direkt etki dediğimiz test sorusu üzerinden bilgi öğrenmek, dolaylı öğrenme ise bir test de bir soruyu çözerken aslında o konunun farklı yönlerinin de olacağını görerek öğrenmedir. Yine bir araştırmaya göre toplam iki grup var. Bir sınıfın en başarılı diliminin 1/3 ü  ve en başarısız diliminin 1/3'lük dilimi kullanılıyor.Bu iki grubun yarısına konuları dinledikten hemen sonra test çözdürülüyor diğer yarısına çözdürülmüyor. Ve testlerden bir gün sonra sınav yapıldığında test çözenler başarılı olurken test çözdürülmeyen kısım daha az başarı gösteriyor.

Distributed Pratice (Aralıklı Öğrenme)

Son yöntem ise aralıklı öğrenme bunun için yine 3 grup oluşturuluyor. Ve bunlara İspanyolca dersi veriliyor. İlk grup 6 oturumluk dersi toplam 1 gün içerisinde alıyor.İkinci grup 6 oturumluk dersi her gün 1 er tane olmak üzere toplam 6 günde veriliyor. Üçüncü grup 6 oturumluk dersi 1 ay aralıkla toplam 6 ay da alıyor. Ve her gruba kendi dersleri verildikten sonra bir sınav yapılıyor. 1 gün ve 6 günde bitiren grup yüksek ve aynı skoru alıyor.6 ayda bitiren grup ise düşük skor alıyor çünkü çoğu bilgiyi unutmuş oluyorlar. Ama bu sefer her grup 6. oturumu bittikten 30 gün sonra bir sınava tabi tutuluyor ve 30 gün aralıkla toplam 6 ayda öğrenenler 30 gün sonra daha başarılı oluyor. Uzun aralıkla öğrendiğimiz bir şeyin uzun süreli hafızamızda, kısa aralıkla kısa öğrendiğimiz bir şeyinde kısa süreli hafızamızda yer ettiğini öğrenebiliriz. Yani düzenli ve tekrar ederek çalışırsanız sene başında çalıştığınız konuları sene sonunda ki sınavlarda daha etkili bir şekilde hatırlayabilirsiniz.

Sınavlar da önümüze kitap veya dergi koymayacaklar sınavda önümüze test kitapçığı koyacaklar buna hazırlanmanız gerekiyor. Evet okuyarak öğrenebilirsiniz ama bu test çözmenin yerini tutmaz. Test çözerken yaptığınız hatalar sizi daha iyi yerlere getirecektir hata yapmaktan korkmayın.