Dijital pazarlamaya damga vuran Black Friday rüzgarının etkisi devam ediyor. Peki, son yıllarda çokça duyduğumuz ve artık ülkemizdeki önemli etkinliklerden biri haline gelmiş Black Friday nedir?  Amerika’da her yıl Şükran Günü’nden (Thanksgiving)  sonra gelen ilk Cuma günü yapılan bu gelenek piyasaları canlandırmak ve üreticiyi rahatlatmak adına yapılmış ve süregelen zamanda bütün dünyaya yayılarak devam etmiştir. 1932 yılından itibaren Noel alışveriş sezonunun başlangıcı olarak kabul edilen Black Friday,indirimler  ve kampanyalar ile birlikte tüketicilere ,üreticilere ve satıcılara  büyük fırsatlar sunar.Sürekli yenilenen ve gelişen pazarlama stratejilerinin en prestijli olanlarından biri haline gelen Black Friday;  dünya piyasalarının aksine ülkemizde farklı tartışmalara neden olmuştur.

Amerika’nın oyunu mu?

Black Friday’in dilimize Kara Cuma olarak çevrilmesi ülkemizdeki birçok muhafazakâr kesimi rahatsız etmiştir. Öyle ki 2018 yılında bazı sosyal medya kullanıcıları tarafından boykot edilen Black Friday 2019 yılında tamamen isim değiştirerek Efsane Cuma, Muhteşem Cuma, Süper Cuma gibi isimlerle mağaza vitrinlerindeki yerini almıştır.Bu etkinliğin isminin Black Friday olarak kullanılma amacının; ülkemizde kutsal kabul ettiğimiz Cuma gününün kötülenmesi ve karalanması olarak insanların zihnini karıştırıyor. Amerika’nın bu yönde bir karalama çalışması izlediğini düşünenler bir hayli fazla.Etkinliğin çıkış yeri olan Amerika tarafından baktığımızda ise kesin bir neden bulunmamakla beraber bazı rivayetler vardır.Bunlardan birincisi; Black Friday kampanyası kapsamında gerçekleşen yoğun satışlarda yaşanan mağaza izdihamı ve sonucunda hayatını kaybeden insanların olması Black Friday isminin sebebi olarak anlatılır. Haberlerde sürekli mağaza kapılarında kuyruk oluşturmuş ve kapı açılışı ile birlikte hunharca içeriye koşan ve birbirini iterek ilerleyen bu kalabalık sonucu oluşan izdiham Black isminin nedeni olabilir. Artık aktif olarak kullanılan online alışveriş bu izdihamları azaltmış olsa da, bazen dünyadan ve ülkemizden mağaza izdihamı görüntüleri izlemekteyiz. Wal-Mart gibi büyük alışveriş merkezlerindeyse halen ciddi izdihamlar yaşanabiliyor. 2008 yılında Valley-Stream‘in açılış saatinde içeriye dalan kalabalık bir çalışanı ezerek ölümüne sebep olmuştu.

Diğer bir iddia ise bir öncekinden tamamen bağımsız olarak, Kara Cuma başladığında mağazalar kapılarını saat 04.00 ve 05.00 arasında açıyorlar. Daha gün aydınlanmadan alışverişlerin başlamasından dolayı bu adın konulduğu iddia ediliyor.

Görüldüğü üzere geleneğin çıkış ülkesi olan Amerika’da isim konusunda kesin olmasa da bazı rivayetler vardır. Fakat sanıldığı gibi ülkemizde ortaya atılan bir karalama veya kötüleme politikası yapılmamaktadır.

Çılgın rakamlar ile Black Friday Satışları

Piyasaları canlandırmak ve satışları yükseltmek için ortaya çıkan Black Friday’in amacını aşan oranları göz dolduruyor.

Geçen seneye oranla satılan ürün adedinde neredeyse %50 artış görülmüş ve 2 milyon 265 bin ürün satılmıştır. Bu rakam geçen yıl 1 milyon 500 bin civarında idi. Black Friday kampanyaları kapsamında gerçekleşen satış en çok satın almanın gerçekleştiği güne oranla 8 kat fazla oldu. Gece 12-1 arası en çok sipariş verilen saat olurken bu siparişleri veren kişilerin yaş aralığı ise 22-34 idi. Online müşterilerinin %75’i mobilden gelirken, satışların %60’ı bilgisayarlardan erişim sağladı. Kategori bazın değerlendirme yapıldığında ise sırasıyla; giyim, kozmetik, ev dekorasyonu, cep telefonu ve beyaz eşya en çok satışın yapıldığı alanlar oldu.

Black Friday kampanyalarına yoğun ilgi gösteren ülkelerde insanların %58 si en az 1 şey satın aldı. Dünya genelinde erkekler kadınlara oranla daha fazla alışveriş yapıyor. %53 erkeklerin oranıyken  %47 alışveriş yapan kadınların oranıdır.. Bu oranlar kadınların daha fazla alışveriş yaptığı ülkemizde şaşırtıcı bulunabilir. Çünkü ülkemizde kadınlar %58 alışveriş oranı ile beklenilen oranı karşılıyor. Sepet ortalaması en düşük olan grup 30 yaş altı olmasına rağmen genele bakıldığında en çok alışveriş yapan grup da 30 yaş altıdır.

Ülkemizde Black Friday

Bütün tartışmalar, boykotlar ve yanlış anlaşılmalar sonucun da geldiğimiz noktada , Black Friday kapsamında yapılan kampanyalar Türkiye’de son aşamasına kadar kullanıldı. Black değildi belki de ama Efsaneydi , Muhteşemdi ve Süper Cumaydı. Black Friday öncesi gerçekleşen N11.com un  başlattığı 11.11 indirimleri sonrasında gelen Trendyol rüzgarı Pazarı fazlasıyla hareketlendirdi. Çalıştığı influacer’lar ,yaptığı reklamlar ve stratejiler ile büyük başarı yakalayan Trendyol pazarın büyük çoğunluğunu kendisine çekmeyi başardı. Büyük markalar ile de iş birliği yapan Trendyol, Black Friday kapsamında gerçekleştirdiği Efsane İndirimler kampanyası ile stoklarının büyük çoğunluğunu eritmiş oldu. Global platformlara baktığımızda ise online satışını ülkemizde de gerçekleştiren Amazon,Ebay, Origin gibi e-ticaret siteleri de başarılı satış operasyonlarında bulundu.Hepsi Burada’nın Black Friday için yaptığı indirimler ise birçok sosyal medya kullanıcıları tarafında komik bulundu. Kampanya kapsamında yaptığı indirimler kampanya öncesi fiyattan daha yüksek bulundu. Ülkemizde her şeyin olduğu gibi bu kampanyanında abartıldığı görüldü. Bir pazarlama stratejisi olan bu kampanyanın insanlardaki etkisinin geri dönütü satıcıları sevindirdi. Bazı mağazalar yaratılan algı neticesinde neredeyse indirimsiz fiyatlara iyi satışlar gerçekleştirdi. Ekonomik krizin ve durgunluğun olduğu bu zamanda bir nevi canlanan piyasanın, tüketicilerin yeni yıla yüklü miktar kredi kartı borcu ile girmesiyle nasıl şekilleneceği merak konusu.!